Ulazak Sjedinjenih Američkih Država u Veliki rat
Angažovanje vojske van američkih granica uvek je dovodilo do brojnih debata u Sjedinjenim Američkim Državama. Veliki rat je predstavljao svojevrsni presedan koji nije bilo lako načiniti jer su SAD po prvi put intervenisale u poslove evropskih država. Američko društvo je, kao i politička elita, bilo razjedinjeno. Snažan otpor ratu pružale su pacifističke grupe, različite religijske zajednice (pre svega kvekeri i metodisti), kao i građani SAD nemačkog porekla. Čak je i Vudro Vilson tokom kampanje za predsedničke izbore 1916. godine zastrašivao glasače time da izbor republikanca Čarsa Hjuza znači siguran put u rat. Ipak, Cimermanov telegram i potapanje američkih trgovačkih brodova tokom 1917. godine, pomerili su tas vage ka ratnoj opciji.
Odlukom Kongresa SAD donetom 6. aprila 1917. godine, Sjedinjene Američke Država objavile su rat Nemačkom carstvu. Ovakva vest je među savezničkim državama dočekana sa oduševljenjem. Kraljevina Srbija nije krila radost i u pismu Nikole Pašića Vudro Vilsonu navodi se da je vest o američkoj objavi rata ”primljena kao glas mesije”. Tekst čestitke Pašića Vilsonu prenosimo u celosti:
”Vest koja nam je došla sa novoga sveta da je republika Severo Američkih Udruženih Država oglasila da je nastalo ratno stanje između nj i Austro-Nemačke, primljena je kao glas mesije, koji je ponovo oživeo i ohrabrio srpski narod i ispunio ga verom u konačnu pobedu prava, slobode i čovečanske kulture; srpski narod koji se je herojskoj odbrani svoje nezavisnosti i slobode gotovo potpuno istrošio, radosno pozdravlja rešenje velikog slobodnog naroda, kojim staje na stranu onih naroda, koji se evo dve i po godine bore za pravo, slobodu i mirni razvitak svojih naroda. stop. mudre i uzvišene reči njegove ekselencije predsednika Vilsona, da svaki naroda ima svoju nacionalnu slobodu i vladu, koja će od njega zavisiti, ispunile su dušu Srba, Hrvata i Slovenaca troimenog, ali jednoplemenog naroda, da će njihove vekovne patnje skoro prestati i da nastaje čas njihovog nacionalnog oslobođenja i ujedinjenja u jednu državu stop. Srpski narod, koje je najviše postradao u ovom svetskom ratu, i koji neće nikad zaboraviti pomoć humanih Amerikanaca, koju su obilno slali radi olakšanja bede, sa suzama radosti šalje bratski pozdrav velikom slobodnom američkom narodu, što se je iz uzvišenih čovečanskih pobuda rešio da prolije svoju plemenitu krv u odbranu prava, slobode i nezavisnosti slabih naroda, a za obezbeđenje i utvrđenje nove periode stalnog međunarodnog mira u interesu čovečanske kulture i svestranog napretka.”
Nikola Pašić
AJ, Kancelarija NJ.V. Kralja, F-2
